Rzepak należy do najczęściej uprawianych roślin w naszym kraju i stanowi główne źródło dochodów dla wielu rolników. Ile rzepaku z hektara można uzyskać? O czym pamiętać przy uprawie? Kiedy i jak zbierać plony? W dzisiejszym artykule przyglądamy się bliżej uprawie i zbiorom rzepaku – zarówno odmian ozimych, jak i jarych. Zapraszamy do lektury.

Rzepak – podstawowe informacje

Rzepak (Brassica napus) to jedna z najważniejszych roślin uprawnych na świecie, należąca do rodziny kapustowatych. Z jego nasion pozyskuje się tłuszcz wykorzystywany w branży spożywczej, kosmetycznej i w przemyśle. Rzepak jest ceniony za swoje właściwości: po żniwach wzbogaca glebę, spulchnia ją, a kwiaty rośliny są cennym źródłem nektaru dla pszczół i innych owadów zapylających.

Istnieją dwie podstawowe odmiany rzepaku: jare i ozime. Rzepak jary to roślina jednoroczna, którą wysiewa się wiosną, a zbiory przeprowadza się latem. Ma krótszy okres wegetacji, źle znosi suszę i zazwyczaj ma niższe plony niż rzepak ozimy.

Rzepak ozimy to roślina dwuletnia, wysiewana latem. Rośliny te rozwijają się przed zimą, a następnie przechodzą w stan spoczynku, aby wiosną ponownie rozpocząć intensywny wzrost. Dzięki dłuższemu okresowi wegetacji rzepak ozimy osiąga wyższe plony i jest bardziej wydajny, ale wymaga również bardziej starannego przygotowania gleby oraz ochrony przed zimowymi warunkami atmosferycznymi.

Rzepak charakteryzuje się dużą różnorodnością genetyczną, co umożliwia hodowcom wybór odmian najlepiej dostosowanych do specyficznych warunków klimatycznych i glebowych. Odmiany te różnią się między sobą odpornością na choroby, wymaganiami nawozowymi oraz tempem wzrostu.

Ile rzepaku z ha można uzyskać? Dużo zależy od odmiany rośliny, warunków atmosferycznych oraz sposobu uprawy. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2023 roku wydajność rzepaku z ha wyniosła 33,8 dt/ha.

Uprawa rzepaku – co warto wiedzieć?

W Polsce większą część upraw stanowi rzepak ozimy. To roślina wymagająca odpowiednich warunków glebowych i klimatycznych, a także właściwego nawożenia i ochrony. Poniżej przedstawiamy najważniejsze aspekty, na które należy zwrócić uwagę przy uprawie rzepaku ozimego.

  • Warunki glebowe – rzepak ozimy najlepiej rośnie na glebach żyznych, o dobrej strukturze, zasobnych w wapń i próchnicę. Optymalne są gleby o pH w zakresie od 6,0 do 7,5, co  oznacza gleby lekko kwaśne do obojętnych.
  • Warunki klimatyczne – rzepak ozimy wymaga umiarkowanego klimatu ze stosunkowo łagodnymi zimami. Dobrze rośnie w rejonach o wysokiej wilgotności. Kluczowe jest, aby młode rośliny dobrze się zakorzeniły przed nadejściem mrozów i zbudowały rozetę z 8-10 liści.
  • Nawożenie – rzepak ozimy jest rośliną wymagającą pod względem nawożenia, wymaga dostarczania odpowiedniej ilości składników pierwszoplanowych, drugoplanowych i mikroelementów. Ważne jest nawożenie azotem, fosforem i potasem, a także wapniem, magnezem, siarką. Mikroelementy, takie jak bor, miedź, żelazo, mangan i molibden, również odgrywają dużą rolę w zapewnieniu zdrowego wzrostu rzepaku.
  • Ochrona roślin – ochrona rzepaku ozimego przed chorobami i szkodnikami jest kluczowa dla uzyskania wysokich plonów. Najczęstsze choroby to między innymi sucha zgnilizna kapustnych, zgnilizna twardzikowa oraz czerń krzyżowych. W celu ich zwalczania stosuje się fungicydy, herbicydy i insektycydy oraz metody agrotechniczne, takie jak odpowiedni płodozmian.

Rzepak jary, podobnie jak ozimy, najlepiej rośnie na glebach żyznych, dobrze przepuszczalnych i zasobnych w składniki pokarmowe. Choć plonuje nieco słabiej, charakteryzuje się mniejszą presją chwastów, jest mniej zagrożony chorobami grzybowymi i wymaga mniejszego nawożenia. Należy pamiętać, że rzepak jary ma krótszy okres wegetacji i źle znosi susze.

Kiedy zbierać plony rzepaku?

Zbiór plonów rzepaku, zarówno ozimego, jak i jarego, wymaga odpowiedniego przygotowania, monitorowania rozwoju roślin i terminowości. Rzepak ma to do siebie, że może dojrzewać niejednorodnie i wykazuje wrażliwość na termin zbioru.

Rzepak ozimy zbiera się zazwyczaj od początku lipca do początku sierpnia, jedno- lub dwuetapowo. Ważne jest, aby wziąć pod uwagę dojrzałość dolnych łuszczyn, a także poziom wilgotności nasion w górnych partiach łanu. Rzepak jary zbiera się później, zazwyczaj pod koniec sierpnia lub na początku września, po zbiorach zbóż podstawowych. Najczęściej stosuje się metodę jednoetapową – wyjątkiem są sytuacje, gdy rzepak dojrzewa nierównomiernie. Wszystkie odmiany rzepaku zbiera się za pomocą kombajnu. Po zbiorze konieczne jest oczyszczenie oraz wysuszenie zebranych nasion rośliny.

Rzepak: złoto pola – podsumowanie

Uprawa rzepaku jest wymagająca, a na wydajność rośliny z hektara wpływa wiele czynników: od odmiany, przez warunki klimatyczne, po żyzność gleby. Aby osiągnąć sukces w uprawie należy pamiętać między innymi o ochronie przeciwko szkodnikom i chorobom grzybowym oraz prawidłowym nawożeniu.

Jeśli chcesz zaopatrzyć się w produkty niezbędne do uprawy rzepaku lub innych roślin, sprawdź, co oferuje nasz sklep rolniczy. Oferujemy między innymi nasiona rzepaku, zboże jare do siewu i nasiona zbóż ozimych. Interesuje Cię zakup herbicydów, fungicydów lub insektycydów? Znajdziesz je w kategorii ochrona roślin sklep. Zapraszamy do zakupów!