Jednym z najważniejszych wyzwań dla rolnika jest zwiększanie efektywności swojej uprawy. Pomagają w tym między innymi adiuwanty - co to jest i jak się je stosuje? Do grupy najkosztowniejszych zabiegów w rolnictwie należą te związane ze stosowaniem środków ochrony roślin. Jednym ze sposobów na podniesienie skuteczności oprysków jest stosowanie adiuwantów i kondycjonerów wody. Są to substancje, które co prawda nie zwalczają patogenów ani też nie odżywiają roślin, lecz zmieniają strukturę cieczy pozwalając na podniesienie efektywności środków ochrony roślin.

Adiuwanty w rolnictwie - co to jest?

Adiuwanty w rolnictwie to specjalistyczne substancje dodawane do środków ochrony roślin (patrz: środki ochrony roślin sklep), takich jak herbicydy, fungicydy czy insektycydy, w celu zwiększenia ich efektywności i wydajności działania. Adiuwanty poprawiają właściwości aplikacyjne i biologiczną aktywność agrochemikaliów, co przekłada się na lepsze przyleganie, rozprzestrzenianie się i penetrację środka ochronnego na powierzchni roślin. Adiuwanty umożliwiają również redukcję dawki aktywnego składnika, co jest korzystne zarówno z ekonomicznego, jak i ekologicznego punktu widzenia. Ich stosowanie ma kluczowe znaczenie w efektywnym zarządzaniu materiałem siewnym i uprawami oraz ochronie roślin przed szkodnikami i chorobami, jednocześnie minimalizując wpływ na środowisko. Współczesne badania nad adiuwantami w rolnictwie koncentrują się na opracowywaniu bezpiecznych i skutecznych formuł, które mogą być stosowane w sposób zrównoważony i zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju.

Adiuwanty i kondycjonery wody – dlaczego są tak ważne?

Przeglądając źródła internetowe można spotkać się z szeregiem danych, które podkreślają niską efektywność oprysków. Wskazuje się, że do rośliny trafia faktycznie jedynie 15% cieczy, przy czym zaledwie 0,1% przenika w głąb jej struktury. Źródłem tego problemu są z reguły parametry cieczy dodatkowo wspomagane warunkami, w których przeprowadzany jest dany zabieg. Rozwiązaniem są natomiast opisywane przez nas adiuwanty oraz kondycjonery wody. Dlaczego?

  • Jakość wody obniża działanie środków ochrony roślin. Woda stosowana jako rozpuszczalnik środków ochrony roślin często pobierana jest ze studni głębinowych. W efekcie – mimo tego, iż najczęściej nie jest zanieczyszczona fizycznie – to jest nasycona kationami wapnia, magnezu, żelaza i innych składników mineralnych, co wpływa na poziom jej twardości. Parametry te mogą się natomiast przekładać na obniżenie skuteczności niektórych środków ochrony roślin, m.in. poprzez gorsze właściwości w zakresie rozpuszczania preparatu czy też wrażliwość poszczególnych substancji na wspomniane wcześniej kationy.
  • Zbyt wysoki poziom pH wody może obniżać efektywność substancji czynnej. W tym zakresie warto jednak pamiętać, że każdy środek może wymagać nieco innego pH wody, dlatego też trzeba dostosować kondycjoner wody do określonego preparatu.
  • Współzależnym aspektem jest również to, w jaki sposób oprysk dociera do rośliny. Chodzi tu zarówno o jej efektywne pokrycie, a tym samym lepszy kontakt z substancją czynną, jak również sam proces nanoszenia cieczy. Powinno to bowiem nastąpić w taki sposób, by się nie pieniła i nie została zwiewana przez wiatr.

Na czym polega działanie adiuwantów?

Adiuwanty – nazywane również wspomagaczami – pozwalają usprawnić proces dostarczania substancji aktywnej do miejsca działania. Dodaje się je do cieczy roboczej w celu zmodyfikowania właściwości biologicznych określonej substancji oraz poprawy jej parametrów fizykochemicznych. W konsekwencji dany preparat może zostać szybciej i skuteczniej wchłonięty przez rośliny, dzięki czemu środki grzybobójcze, środki owadobójcze czy  środki chwastobójcze stają się znacznie wydajniejsze. Zastosowanie adiuwantów do fungicydów, insektycydów czy herbicydów pozwala zatem z jednej strony zmniejszyć koszt stosowania środków ochrony roślin, a z drugiej ograniczyć ich negatywny wpływ na środowisko.

Należy podkreślić, że adiuwanty mogą działać na wiele różnych sposobów, jednak wśród najważniejszych efektów ich działania można wymienić:

  • poprawę możliwości wnikania substancji aktywnej w roślinę.
  • zwiększenie przyczepności cieczy roboczej do powierzchni rośliny, poprzez obniżenie jej napięcia powierzchniowego.

W związku ze sposobem działania adiuwanty kategoryzuje się również często na:

  • aktywujące, które pozwalają zwiększyć ilość substancji czynnej w miejscu jej działania;
  • modyfikujące, które przyczyniają się do większej dokładności zabiegu, m.in. poprzez ograniczenie spieniania cieczy, czy też jej podatności na roznoszenie przez wiatr.

Wskazane powyżej różnice w metodzie działania pozwalają zatem na dopasowanie preparatu do specyficznych potrzeb występujących w określonym gospodarstwie czy też panujących w danym czasie warunków atmosferycznych.

Surfaktanty, adiuwanty olejowe, mineralne – co warto wiedzieć?

Rolnicy mogą wybierać spośród szerokiego spektrum adiuwantów, które najczęściej klasyfikuje się w trzech grupach:

  • surfaktanty, czyli substancje powierzchniowo-czynne - to grupa adiuwantów pozwalająca obniżyć napięcie powierzchniowe cieczy opryskowej. W efekcie dochodzące do powierzchni rośliny krople łatwiej się na niej zatrzymują, co sprawia że preparat znacznie dokładniej ją pokrywa. To może natomiast ułatwiać wnikanie substancji czynnej w głąb rośliny;
  • adiuwanty olejowe - mogą to być zarówno oleje roślinne i ich pochodne, jak też oleje mineralne. Umożliwiają one zwiększenie rozpuszczalności wybranych oprysków, a  tym samym poprawę efektywności substancji aktywnej do komórek rośliny. Stąd zasadność stosowania adiuwantów do oprysków;
  • adiuwanty mineralne, które działają jako kondycjonery wody. Pozwalają one ograniczyć wiązanie substancji aktywnych ze składnikami mineralnymi w wodzie, a przez to zapobiegać formowaniu się kryształów i skorumpowanych osadów zmniejszających efektywność oprysków (używane jako adiuwant do oprysku).

Adiuwant - co to jeszcze znaczy?

Powyższe zestawienie stanowi przekrój dostępnych na rynku substancji, jednak warto wspomnieć, że na rynku funkcjonują również inne rodzaje adiuwantów, w tym np.:

  • adiuwanty wielokomponentowe, zawierające składniki z wymienionych wcześniej grup;
  • adiuwanty modyfikujące - ich specjalne rodzaje wspierają jedynie proces przygotowania i zastosowania cieczy opryskowej m.in. poprzez ograniczenie spieniania czy znoszenia kropel przez wiatr.

Przed ostatecznym wyborem preparatu (adiuwanty do oprysków, adiuwanty doglebowe, adiuwanty do herbicydów, fungicydów czy insektycydów) warto więc sprawdzić, którą kategorię reprezentuje. Pozwoli to bowiem na jego efektywniejsze zastosowanie, wpływając zarazem na podniesienie skuteczności stosowanych w gospodarstwie fungicydów, insektycydów, czy też herbicydów.

Podsumowując należy podkreślić, iż stosowanie samych oprysków może okazać się nieefektywne, natomiast szansą na podniesienie skuteczności realizowanych zabiegów ochrony roślin są adiuwanty i kondycjonery wody. Pozwalają one bowiem dostosować ciecz do określonych warunków, a także wymagań danego preparatu – herbicydu, insektycydu, czy fungicydu. To natomiast redukuje szereg czynników ryzyka związanych zarówno z tym, że właściwości wody osłabiają działanie określonej substancji, jak również z tym, że jedynie w niewielkiej części dotrze ona do rośliny i zostanie przez nią wchłonięta. 

Przed sezonem oprysków warto zatem zapoznać się z dostępnością i właściwościami różnego rodzaju adiuwantów i środków ochrony roślin (sklep rolniczy posiada bogatą ofertę adiuwantów oraz profesjonalne doradztwo w tym zakresie). Należy też pamiętać, by wszelkie tego typu środki stosowane były z zachowaniem ostrożności i zgodnie z zaleceniami producenta. W przypadku wątpliwości warto skonsultować się z doradcą, który pomoże dobrać najlepszy dla danego zastosowania adiuwant, a także poinstruuje o tym w jaki sposób należy go stosować.